Οικολογική τραγωδία χωρίς κάθαρση

Από την κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

Τρεις εβδομάδες μετά την καταστροφή της πλωτής πετρελαιοπηγής της ΒΡ στον Κόλπο του Μεξικού, τίποτε δεν δείχνει ότι η νέα οικολογική τραγωδία οδεύει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, προς την κάθαρσή της. Σαν υποθαλάσσιο πετρελαϊκό ηφαίστειο, ο «μαύρος χρυσός» εκτοξεύεται ανεμπόδιστος και σε ποσότητες δεκάδων χιλιάδων βαρελιών ημερησίως, τροφοδοτώντας την πετρελαιοκηλίδα που επιπλέει, καλύπτοντας και νεκρώνοντας μια περιοχή επιφάνειας μεγαλύτερης των 10.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Ηδη τέσσερις παράκτιες Πολιτείες (Λουιζιάνα, Φλώριδα, Αλαμπάμα, Μισισίπι) έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση ανάγκης, και σύμφωνα με ένα από τα πλέον δυσοίωνα σενάρια που διατύπωσαν ομάδες ειδικών, η πετρελαιοκηλίδα θα τροφοδοτείται έως ότου το απόθεμα της πηγής εξαντληθεί.
Επικίνδυνες παραλήψεις
Σταδιακά θα επεκταθεί ώς το Ρεύμα του Κόλπου, κι από εκεί θα παρασυρθεί και θα φτάσει στα νερά του Ατλαντικού, παρακάμπτοντας το άκρο της χερσονήσου της Φλώριδας. Ετσι, αυτή η καταστροφή που βαφτίστηκε «Κατρίνα του Ομπάμα», αμαυρώνει τόσο το φυσικό όσο και το πολιτικό περιβάλλον. Διότι, καθώς η περιβαλλοντική καταστροφή απλώνεται και διεθνοποιείται, δύσκολα μπορούν να αποσιωπηθούν οι τεχνικές και πολιτικές παραλείψεις που την προκάλεσαν.
Στο τεχνικό τους μέρος, οι παραλήψεις αποδεικνύονται εγκληματικές. Αντίθετα με την εξοργιστική επιμονή των αμερικανικών ΜΜΕ να χαρακτηρίζουν «απρόβλεπτη» τη βλάβη που οδήγησε στην έκρηξη της πλωτής εξέδρας, στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια προαναγγελθείσα εξέλιξη: η Δημοκρατική γερουσιαστής Μαρία Κάντγουελ από την Ουάσιγκτον έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση της κυβερνητικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ορυκτών του 1999, που ανέφερε ότι είχαν εντοπιστεί 117 βλάβες στο σύστημα πρόληψης εκρήξεων (γνωστό ως ΒΟΡ- Blowout Preventer), που προκάλεσε την τωρινή οικολογική τραγωδία.
Σαν να μην έφτανε αυτό, καμία από τις γιγαντιαίες εταιρείες που εκμεταλλεύονταν τη συγκεκριμένη πλωτή εξέδρα (ΒΡ, Transo-cean και η διαβόητη και πανταχού παρούσα Halliburton) δεν διέθετε σχέδιο αντιμετώπισης βλάβης του ΒΟΡ. Τέλος, οι ίδιες εταιρείες δεν εγκατέστησαν ποτέ τους «ακουστικούς διακόπτες» που κοστίζουν περίπου 500.000 δολάρια και τοποθετούνται ως πρόσθετο μέτρο άμυνας κατά της πιθανότητας έκρηξης του ΒΟΡ. Σημειώνεται ότι η Νορβηγία και η Βραζιλία, δύο χώρες που διαθέτουν πολλές εξέδρες άντλησης πετρελαίου, επιβάλλουν τη χρήση των διακοπτών αυτών, κάτι που δεν κάνουν οι ΗΠΑ.
Αυτές οι παραλείψεις έχουν την πολιτική ερμηνεία τους. Αν και οι επικρίσεις επικεντρώθηκαν στο πρόσωπο του προέδρου Ομπάμα, που επισκέφθηκε την περιοχή της καταστροφής οκτώ μέρες μετά, στην πραγματικότητα αποκαλυπτικότερη είναι η αδιαφορία κάποιου Κεν Σαλαζάρ. Πρόκειται για τον υπουργό Εσωτερικών των ΗΠΑ, που μεταξύ των άλλων καθηκόντων του έχει και τον έλεγχο των υποθαλάσσιων πετρελαιοπηγών.
Οπως αποκάλυψε η επιθεώρηση «Huffington Post», μόλις πέρυσι το Εθνικό Γραφείο Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) προειδοποίησε το υπουργείο Εσωτερικών ότι «υποτιμά την επικινδυνότητα των πλωτών εξεδρών και των αρνητικών επιπτώσεών τους στους παράκτιους πληθυσμούς». Ακολούθησε δημοσίευμα της «Washington Post», που ανέφερε ότι ο κ. Σαλαζάρ πρόσφατα εξαίρεσε τη συγκεκριμένη εξέδρα της ΒΡ από έναν λεπτομερή έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των υποθαλάσσιων πετρελαιοπηγών στον Κόλπο του Μεξικού. «Δεν έχουν άδικο λοιπόν», γράφτηκε σε blog στις ΗΠΑ, «ότι το υπουργείο Εσωτερικών λειτουργεί ως θυγατρική των πετρελαϊκών εταιρειών».
Υπάρχουν, όμως, και συνολικότερες ευθύνες του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου, που διαπλέκεται επικίνδυνα με τα επιχειρηματικά λόμπι. Μια συνοπτική αναφορά στις πολιτικές ευθύνες για την οικολογική τραγωδία του Κόλπου του Μεξικού κάνει το μικρό αμερικανικό Κόμμα Σοσιαλιστικής Ισότητας, επισημαίνοντας ότι «για τον αμερικανικό καπιταλισμό οι τρεις τελευταίες δεκαετίες ήταν περίοδος αποσύνθεσης -κοινωνικής, οικονομικής, πολιτιστικής και πολιτικής. Καθώς οι ΗΠΑ εδραίωναν την παγκόσμια κυριαρχία τους, στο εσωτερικό η διαφθορά και η αποσύνθεση βάθαιναν».
Πολιτική διάβρωση
Θυμίζοντας ότι η τωρινή πετρελαιοκηλίδα συνέβη περίπου ένα μήνα μετά την απόφαση του Ομπάμα να επεκταθούν οι πλωτές πετρελαιοπηγές στον Κόλπο του Μεξικού και στις ακτές του Ατλαντικού, χαρακτηρίζοντάς τες «απολύτως ασφαλείς», το μικρό αυτό κόμμα συμπεραίνει ότι «τα γεγονότα αποδεικνύουν την πλήρη διάβρωση της κυβέρνησης από τις πετρελαϊκές εταιρείες».
Η σημαντικότερη, όμως, επισήμανση βρίσκεται αλλού: στο γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση, ενώ επιδιδόταν στην προσπάθεια δικαιολόγησης της ΒΡ επιμένοντας ότι η καταστροφή ήταν «αναπάντεχη» και «πρωτόγνωρη», άφηνε τον έλεγχο των επιχειρήσεων διαχείρισης της κρίσης στην ίδια την ΒΡ, «δηλαδή, άφηνε το δολοφόνο... να εξιχνιάσει το έγκλημα».
Ετσι, για μια φορά ακόμη η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί την καταστροφική δράση των γιγαντιαίων επιχειρήσεων που ανεξέλεγκτα διαχειρίζονται κάθε πτυχή της οικονομικής δραστηριότητας, διδασκόμενη ότι «ανεξάρτητα από την τεχνολογία και τους νόμους οι μηχανές χαλάνε και οι άνθρωποι κάνουν λάθη», όπως επιμένουν όσοι ζητούν να σταματήσει για πάντα η υποθαλάσσια άντληση πετρελαίου.