Η συνείδηση του οικολόγου

ΑΡΗΣ ΜΑΛΑΝΔΡΑΚΗΣ-enet.gr

Η οικολογική μας ευαισθησία έχει αυξηθεί, οι δήμοι έχουν βάλει κάδους ανακύκλωσης, τα βιολογικά προϊόντα έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αμφισβητείται πια σχεδόν από κανέναν, οι ΑΠΕ δεν θέλουν πλέον επεξήγηση. Ολα καλά; Μπα... Είτε θες απλώς να ανακυκλώνεις στο σπίτι σου στο Παγκράτι είτε να γυρίσεις ταινία στο Χόλιγουντ χωρίς ν' αφήσεις πίσω σου περιβαλλοντικά συντρίμμια, οι δυσκολίες φαίνονται από ενοχλητικές έως ανυπέρβλητες. Ρωτήσαμε από συμπολίτες μας μέχρι μια αμερικανίδα σκηνοθέτρια, και το συμπέρασμα σαφές: έχουμε δρόμο ακόμα...

Οταν, πριν από τέσσερα χρόνια, το Περιβαλλοντικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λος Αντζελες (UCLA) κυκλοφόρησε την ετήσια αναφορά του, η «παροικία» του Χόλιγουντ ένιωσε άβολα. Για πρώτη φορά γινόταν αναφορά στις επιπτώσεις της κινηματογραφικής βιομηχανίας στο περιβάλλον: κατασπατάληση ενέργειας, μόλυνση της ατμόσφαιρας, απόρριψη μεγάλου όγκου σκουπιδιών, φυσική καταστροφή περιοχών όπου γίνονται εξωτερικά γυρίσματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμ- φωνα με τις μετρήσεις του Ινστιτούτου, το Χόλιγουντ αποτελεί την τρίτη περισσότερο ρυπογόνο βιομηχανία του Λος Αντζελες. Πράγμα που λέει πολλά, αν σκεφτούμε τη δυσμενή πρωτιά που κατέχει η πολιτεία αυτή σε ολόκληρες τις ΗΠΑ.
Το Χόλιγουντ βρέθηκε ξαφνικά στη δίνη ενός κυκλώνα. Η πανεπιστημιακή έρευνα απέδειξε με στοιχεία ότι η «βιομηχανία των ονείρων» τείνει να γίνει μια βιομηχανία -οικολογικού- εφιάλτη. Τα κινηματογραφικά στούντιο επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα περισσότερο από τις υπόλοιπες μεγάλες βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής: αεροναυπηγική, ιματισμού, ξενοδοχειακή και εξαρτημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ορισμένες κινηματογραφικές εταιρείες έκαναν κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, ανακυκλούμενα υλικά στα ντεκόρ - αλλά αυτές αποτελούν ακόμα την εξαίρεση και όχι τον προσδοκώμενο κανόνα.
Αυτήν ακριβώς την προσπάθεια... «πρασινίσματος» μιας χολιγουντιανής ταινίας καταγράφει ένα πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο φετινό 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου & Εικαστικών Τεχνών Ρόδου ecofilms. Το «Πρασίνισμα» («Greenlit»), σε σκηνοθεσία της αμερικανίδας Μιράντα Μπέιλι, διερευνά την περιβαλλοντική ανησυχία και την υπευθυνότητα σε μια βιομηχανία που όλο και πιο συχνά επικρίνεται για τις καταστροφικές, σπάταλες και αλόγιστες πρακτικές της απέναντι στο περιβάλλον.
«Το θέμα μού προέκυψε εντελώς συμπτωματικά» μας λέει η σκηνοθέτρια. «Η εταιρεία που διευθύνω ασχολήθηκε με το γύρισμα μιας ταινίας μεγάλου μήκους, της "The River Why", η οποία βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα. Η παραγωγός, αν και δεν διέθετε πολλά λεφτά, ήθελε να κάνει την ταινία της "πράσινη". Δεν ήξερα τι ακριβώς σήμαινε αυτό, αλλά ήμουν σίγουρη ότι θα είχε ένα επί πλέον κόστος σε βάρος του μικρού μας μπάτζετ. Οταν όμως έμαθα ότι σκόπευε να φέρει μια ειδική "περιβαλλοντική σύμβουλο" στα γυρίσματα, το πράγμα άρχισε να αποκτά ενδιαφέρον. Ποια ήταν και τι ακριβώς θα έκανε στο πλατό; Να μια καλή ιδέα για να κάνω ένα ντοκιμαντέρ, σκέφτηκα. Αυτό που δεν περίμενα ήταν ότι θα μάθαινα τόσα πολλά για τη ζημιά που κάνει στο περιβάλλον η βιομηχανία στην οποία εργάζομαι κάθε φορά που γυρίζεται μια ταινία».
Η εκπρόσωπος του Περιβαλλοντικού Ινστιτούτου του UCLA, Μέρι Νίκολς, εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ για να απαγγείλει το... κατηγορητήριο του Χόλιγουντ. Η έρευνα που διεξήγαγαν βασίστηκε σε ένα απλό δεδομένο: η κινηματογραφική βιομηχανία έχει τα χαρακτηριστικά μιας «βαριάς» βιομηχανίας και ως τέτοια ελέγχθηκε από τους επιστήμονες. Η ανάλυση έγινε με περιβαλλοντικά κριτήρια που αφορούν τη ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα απόβλητα, τη σπατάλη φυσικών πόρων κ.ο.κ. Τα συμπεράσματα ήταν κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά: ο κινηματογράφος, όπως και η «αδελφή» τηλεόραση είναι μείζονες καταναλωτές ενέργειας και καυσίμων. Αφήνουν ένα σωρό σκουπίδια - χωρίς να εννοούνται μ' αυτό τα υποπροϊόντα που συχνά μας πλασάρουν! Σκηνικά που πετιούνται μετά τα γυρίσματα, φιλμ, καμένοι λαμπτήρες προβολέων, αναρίθμητες πλαστικές φιάλες νερού επιβαρύνουν το περιβάλλον χωρίς κανείς να δίνει ιδιαίτερη σημασία. Η έρευνα διαπιστώνει ότι το Χόλιγουντ συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους ατμοσφαιρικούς ρυπαντές της Νότιας Καλιφόρνιας. Η βιομηχανία του κινηματογράφου εκπέμπει περίπου 140 χιλ. τόνους ατμοσφαιρικών ρύπων το χρόνο!
Χάρη σε τέτοιου είδους έρευνες, άρχισε να διαμορφώνεται μια νέα αντίληψη στο Χόλιγουντ. Οχι στην έκταση που θα επιθυμούσαν όσοι ασχολούνται ενεργά με περιβαλλοντικά ζητήματα. Αλλά αρκετά για να φανούν -ακόμα και επί οθόνης- τα πρώτα δείγματα μιας αλλαγής προς τη σωστή κατεύθυνση. Στους τίτλους τέλους κάποιων ταινιών περιλαμβάνεται πλέον και η ένδειξη ότι το φιλμ έχει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, ενώ η Fox και η Warner Brothers ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι έχουν βάλει αυτόν το στόχο στις μελλοντικές παραγωγές τους. «Αυτό για μένα σημαίνει εξαγορά ενοχών» ξεκαθαρίζει η Μιράντα Μπέιλι. «Τι σημαίνει "ουδέτερο ισοζύγιο"; Θα πει να φυτεύεις κάποια δέντρα στο χώρο τον οποίο διέλυσες προηγουμένως για να γυρίσεις μια σκηνή δράσης. Να επενδύεις σε αιολική ενέργεια επειδή ανατίναξες έναν λόφο ή κατέσκαψες μια παραλία προκειμένου να πετύχει το γύρισμα».
Η σκηνοθέτρια του «Πρασινίσματος» έχει τελείως διαφορετική προσέγγιση στο ζήτημα. Η εμπλοκή της, με τη δημιουργία μιας ταινίας-μέσα-στην-ταινία, της επέτρεψε να δει τα πράγματα πιο καθαρά. Και να διαπιστώσει με πολύ χιούμορ, ακόμα και αυτοσαρκασμό, πόσο δύσκολη είναι τελικά η -εθελοντική- προσαρμογή στα κελεύσματα της οικολογίας. Το «πρασίνισμα» γίνεται, στην πορεία των γυρισμάτων, πραγματική... Οδύσσεια για το συνεργείο. Αίφνης, το νερό που διανέμεται παύει να είναι εμφιαλωμένο. Σύμφωνα με τις υποδείξεις της περιβαλλοντικής συμβούλου, όλοι προμηθεύτηκαν από ένα παγούρι, αποφεύγοντας έτσι τη ρύπανση από τις άδειες φιάλες.
Η περιβαλλοντική λύση, όμως, δημιούργησε την ίδια στιγμή άλλου είδους προβλήματα. Ο διευθυντής φωτογραφίας, για παράδειγμα, είπε ότι του ήταν αδύνατο να χειρίζεται την κάμερα κάτω από τον καυτό ήλιο και να πρέπει να γεμίζει το παγούρι του όταν αδειάζει. Επί πλέον, κρεμασμένο όπως ήταν στη ζώνη του, τον εμπόδιζε όταν περπατούσε με την κάμερα στον ώμο. Πρόβλημα, όμως, αντιμετώπισε και η Μιράντα Μπέιλι, φροντίζοντας να μεταφέρει το... σπαρταριστό περιστατικό στην οθόνη. Ακολουθώντας, κι αυτή, τις υποδείξεις της συμβούλου, νοίκιασε για τις μετακινήσεις της ένα υβριδικό «πράσινο» όχημα. Αποτέλεσμα; Το φιλικό προς το περιβάλλον αμάξι αποδείχθηκε... εχθρικό προς τη Μιράντα Μπέιλι: η μηχανή χάλασε στα μισά και αναγκάστηκε να ψάξει επειγόντως άλλο μέσο για τη μεταφορά της!
«Πρέπει να κάνουμε πολλά βήματα ακόμα, πριν φθάσουμε στο επιθυμητό επίπεδο», λέει η σκηνοθέτρια. «Η παραγωγή της ταινίας που κατέγραψα στο ντοκιμαντέρ μου αποτελεί μία από τις λίγες, ελπιδοφόρες πάντως, εξαιρέσεις. Ο κανόνας στο Χόλιγουντ είναι το μπάτζετ, και το να κάνεις μια "πράσινη" ταινία στοιχίζει αρκετά. Η παραγωγός τού "The River Why" προσπάθησε να τα καταφέρει με τα περιορισμένα οικονομικά της. Υπήρχαν κάδοι διαχωρισμού των σκουπιδιών και αποκομιδή για κομποστοποίηση. Προμηθεύτηκε βιοδιασπώμενα απορρυπαντικά για το πλύσιμο των πιάτων και το πλυντήριο. Αν ήθελε, όμως, να είναι απόλυτα συνεπής στο "πρασίνισμα", θα έπρεπε να ξοδέψει πολλά χρήματα: το ανακυκλούμενο χαρτί για τα σκηνικά κοστίζει πολύ περισσότερο από το απλό χαρτί. Το ίδιο και οι οργανικές τροφές τις οποίες έπρεπε να έχει το κέτερινγκ. Επίσης, χρειάζεται να υπάρχει οργανικό μακιγιάζ για τους ηθοποιούς, προβολείς που να λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια κ.ά. Το κυριότερο: θέλει πολλή δουλειά ακόμα προκειμένου να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση όλοι όσοι δουλεύουν στα κινηματογραφικά πλατό».
Στους τίτλους του ντοκιμαντέρ η Μιράντα Μπέιλι επισημαίνει με χιούμορ: «Το συνεργείο μας είναι υπεύθυνο για: Πέντε πτήσεις μετ' επιστροφής από το Λος Αντζελες στο Πόρτλαντ. Τουλάχιστον 60 γαλόνια αμόλυβδης βενζίνης. Τόμους ολόκληρους από ανακυκλωνόμενο χαρτί. Πεντέμισι χαρτόκουτες με (γυάλινες) φιάλες νερού. Αναρίθμητα αναλώσιμα κυπελλάκια καφέ». Τη ρωτάμε πόσο επηρέασε το γύρισμα αυτού του ντοκιμαντέρ την προσωπική της ζωή. Αν... «πρασίνισε» και η ίδια έπειτα από αυτήν την κινηματογραφική εμπειρία. «Εγινα ο χειρότερος εχθρός αυτού που ήμουν πριν από τα γυρίσματα. Ο σύζυγός μου γκρινιάζει γιατί κομποστοποιούμε τώρα τα σκουπίδια στο σπίτι και μαζεύονται μύγες στην κουζίνα. Αλλά ύστερα από όσα έμαθα γυρίζοντας το "Πρασίνισμα", δεν μπορώ να συνεχίσω να ζω όπως είχα συνηθίσει. Ψάχνω πολύ πριν αγοράσω οποιοδήποτε προϊόν και κοιτάζω αν προστατεύει την υγεία μου και το περιβάλλον στο οποίο ζω. Μιλώντας γενικότερα, δεν νομίζω ότι είναι εύκολο να γίνουμε -και να παραμείνουμε- "πράσινοι" στην καθημερινή μας ζωή. Η επιλογή, όμως, είναι δική μας. Ακόμα και ένα μικρό πραγματάκι μπορεί να κάνει τη διαφορά».

Διαβάστε
Cormac McCarthy, «Ο δρόμος»,
εκδ. Καστανιώτη, 2007
Ο τιμημένος με Πούλιτζερ συγγραφέας περιγράφει συγκλονιστικά την εικόνα ενός κόσμου στα όρια της οικολογικής εξαφάνισης: με πάντα σκοτεινό ουρανό, αβάσταχτο κρύο, το πόσιμο νερό και φαγητό να είναι δυσεύρετα. Πέρυσι το είδαμε και ως ταινία, με τον Βίγκο Μόρτενσεν.

Δείτε
«ΓΟΥΟΛ-Υ», σκην. Αντριου Στάντον, 2008
Κινούμενα σχέδια από το δίδυμο Disney - Pixar. Σε ένα -όχι πολύ- μακρινό μέλλον, η ανθρωπότητα έχει εγκαταλείψει τη Γη, που έχει καλυφθεί ολόκληρη από σκουπίδια. Ενα ρομπότ καθαρισμού αποβλήτων ανακαλύπτει το κλειδί για το μέλλον του πλανήτη.

Πληκτρολογήστε
exandas.ert.gr/old/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=88888984&Itemid=88889090
Πού πάει ο Η/Υ όταν πεθαίνει; Η απάντηση στα «Ψηφιακά νεκροταφεία» του πολυβραβευμένου Γιώργου Αυγερόπουλου, από τη σειρά ντοκιμαντέρ του «Εξάντα» στην ΕΤ-1.

Ταινίες (πραγματικής) καταστροφής
* Οι ταινίες «καταστροφής» δεν αποτελούν μόνο ένα γνώριμο κινηματογραφικό είδος. Κάποιες δεν χρειάζονται τα... εισαγωγικά, αφού έχουν προκαλέσει μεγάλη οικολογική καταστροφή. Γνωστές χολιγουντιανές υπερπαραγωγές είχαν δραματικές αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον. Μεταξύ άλλων και στο τοπίο, για να ταιριάζει στο όραμα του σκηνοθέτη. Ενας (πρώην) τροπικός παράδεισος, η παραλία Κο Phi Phi Leh της Ταϊλάνδης, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το 2000 ο γνωστός βρετανός σκηνοθέτης Ντάνι Μπόιλ («Slumdog Millionaire») κατέφθασε με πολυπληθές συνεργείο, προκειμένου να γυρίσει εκεί την «Παραλία» με τον Λεονάρντο ντι Κάπριο.
* Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό. Οχι ταμειακά, αφού η ταινία «έσκισε», αλλά για το ίδιο το περιβάλλον. Η εταιρεία Fox πλήρωσε 108 χιλ. δολάρια στο ταϊλανδέζικο βασιλικό δασαρχείο για να πάρει την άδεια να κατασκάψει την αμμουδιά με μπουλντόζες, να ξεριζώσει δεκάδες δέντρα της τοπικής χλωρίδας προκειμένου να φυτέψει τους φοίνικες που προέβλεπε το σενάριο. Τα γυρίσματα τέλειωσαν, το συνεργείο έφυγε και μετά ήρθαν καταρρακτώδεις βροχές, προκαλώντας την κατολίσθηση του (σαθρού πλέον) εδάφους στον ωκεανό και καταστρέφοντας ολοσχερώς τόσο την εναπομείνασα χλωρίδα όσο και την άγρια πανίδα της περιοχής.
* Μια και μιλάμε για ταινία του -οικολογικά ευαίσθητου κατά τα άλλα- Ντι Κάπριο, αξίζει να αναφέρουμε άλλη μια εξίσου επιβλαβή προς το περιβάλλον, στην οποία πρωταγωνιστούσε. Ο λόγος για τον ρέκορντμαν των Οσκαρ «Τιτανικό» (1997), σε σκηνοθεσία του Τζέιμς Κάμερον («Avatar»), που έγινε αφορμή για να νεκρωθεί η υποθαλάσσια ζωή ενός κόλπου στην Κάτω Καλιφόρνια για περισσότερο από έναν χρόνο. Θέλοντας να πετύχει μια πειστική αναπαράσταση του ναυαγίου, ο Κάμερον χρησιμοποίησε μια τεράστια δεξαμενή νερού στην οποία βυθίστηκε το -γιγάντιο- ομοίωμα του υπερωκεανείου.
* Για λόγους που αφορούσαν την οπτική απόδοση της «παγωμένης» θάλασσας, χρησιμοποιήθηκαν τόνοι χλωριωμένου νερού στη δεξαμενή, τους οποίους άδειασαν μετά τα γυρίσματα στη θάλασσα. Αυτό είχε ως συνέπεια να πεθάνουν τόνοι ψαριών και να χάσουν τη δουλειά τους οι ψαράδες της περιοχής. Επίσης, νεκρώθηκε κάθε ζωντανός οργανισμός στο βυθό για μεγάλο χρονικό διάστημα, πράγμα που επηρέασε πολλαπλά τη ζωή των κατοίκων και την τοπική οικονομία.

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ «GREENLIT» - Ζητήσαμε από τρεις αναγνώστες του ΕΨΙΛΟΝ να μας περιγράψουν το... βαθμό δυσκολίας στην προσπάθειά τους να είναι συνεπείς με τις οικολογικές τους ευαισθησίες. Ιδού οι περιβαλλοντικές (και όχι μόνο) ενστάσεις τους:

Οικολογικές περιπέτειες σε πρώτο πρόσωπο

Ο Γιάννης Καραλής, τεχνολόγος ηλεκτρολόγος μηχανικός ΑΣΕΤΕΜ - ΣΕΛΕΤΕ, έψαξε εξονυχιστικά να βρει τρόπο να θερμαίνει το καινούργιο του σπίτι χωρίς να χρησιμοποιεί ρυπογόνο πετρέλαιο. Η έρευνά του για οικολογικούς τρόπους θέρμανσης είχε απογοητευτικά αποτελέσματα. Το χρηματικό κόστος είναι απαγορευτικό, αν και με την προαναγγελθείσα αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης και ο κλασικός λέβητας πετρελαίου θα μοιάζει με μηχάνημα που καταβροχθίζει ευρώ. Ακολουθούν οι εντυπώσεις του, που αφορούν και τις γραφειοκρατικές δυσκολίες. Θα σημειώναμε ότι υπάρχει πάντα και η οικολογικότατη κουβερτούλα για τις κρύες νύχτες του χειμώνα, αλλά ας μην το ρίχνουμε στο κακής ποιότητας χιούμορ...

Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις...» είχε γράψει ο ποιητής - και είχε απόλυτο δίκιο, γιατί μέσα από την αναζήτηση ανακαλύπτει κάποιος αυτό για το οποίο ψάχνει. Οταν είσαι λοιπόν νέος, προσπαθείς να φτιάξεις μια οικογένεια και ταυτόχρονα έχεις οικολογικές ανησυχίες, τότε αυτός ο δρόμος έχει... και περιπέτειες και Λαιστρυγόνες.
Ολα ξεκίνησαν πριν από περίπου έναν χρόνο, όταν, έχοντας αγοράσει καινούργιο σπίτι, αποφασίσαμε με τη σύζυγό μου να εγκαταστήσουμε κάποιο είδος κεντρικής θέρμανσης. Αμέσως, και λόγω της ειδικότητάς μου, το μυαλό μου πλημμύρισε ιδέες· όροι όπως γεωθερμία, φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και άλλα τέτοια «μοδάτα» και σύγχρονα της εποχής μας στριφογυρνούσαν στις σκέψεις μας. Οργανώνοντας όλα τα παραπάνω και προκειμένου να κάνουμε τη σχετική έρευνα αγοράς, καταλήξαμε στους παρακάτω τρόπους υλοποίησης:
1. Γεωθερμία με γεώτρηση
Η μέθοδος αυτή στηρίζει τη λειτουργία της στο γεγονός ότι η Γη στο εσωτερικό της έχει πιο σταθερή θερμοκρασία απ' ό,τι ο αέρας και αν βρεθεί κάποιο γεωθερμικό υπόγειο ρεύμα τότε ακόμα καλύτερα. Προκειμένου να λειτουργήσει το σύστημα χρειάζεται μια θερμική αντλία που θα μεταφέρει την ενέργεια αυτή στο σπίτι ή θα την απομακρύνει από το σπίτι, αφού μπορεί το ίδιο σύστημα να χρησιμοποιηθεί και για δροσισμό του χώρου, λειτουργεί δηλαδή όπως το ψυγείο στο σπίτι μας. Το λεβητοστάσιο χρειάζεται να διαθέτει τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό προκειμένου να μεταφερθεί η ενέργεια αυτή στα σώματα των καλοριφέρ. Η μέθοδος αυτή είναι η πιο αυτόνομη και πιο χρηστική απ' όλες, αφού χρησιμοποιείται σχεδόν όλο το χρόνο, άρα και η πιο οικονομική στη χρήση. Το μεγάλο μειονέκτημα, όμως, είναι το κόστος εγκατάστασης.
Το κόστος της γεώτρησης διαμορφώνεται σύμφωνα με το έδαφος και, φυσικά, το βάθος που θέλουμε να πάμε. Ενδεικτικά, μια σχετικά εύκολη γεώτρηση από άποψη εδάφους μπορεί να αρχίσει από 1.000 ευρώ ανά μέτρο βάθους. Αν υπολογίσουμε ότι συνήθως χρειάζεται να πάμε σε βάθος άνω των 20 - 25 μέτρων, τότε θέλουμε αμέσως 20.000 - 25.000 ευρώ μόνο για τη γεώτρηση.
Κάπου εκεί εγκαταλείψαμε την περαιτέρω έρευνα στη συγκεκριμένη μέθοδο, αφού, αν δεν υπάρξει κάποιου είδους επιδότηση από την Πολιτεία για τέτοιου είδους εγκατάσταση, το κόστος κρίνεται απαγορευτικό.
2. Γεωθερμία με επιφανειακή ταφή των σωληνώσεων
Ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια μέθοδο με την προηγούμενη, με τη διαφορά ότι, αντί να γίνει γεώτρηση, ένα δίκτυο σωληνώσεων θάβεται σε μια μεγάλη επιφάνεια εδάφους, σε βάθος περίπου 2 μέτρων, προκειμένου να έχουμε την επιθυμητή θέρμανση του κλειστού κυκλώματος νερού που περιέχει.
Από οικονομική άποψη η υλοποίηση αυτής της μεθόδου είναι σαφώς φτηνότερη λόγω της εκσκαφής έναντι της γεώτρησης. Μάλιστα, ανάλογα και με τον τρόπο που θα υλοποιηθεί, υπάρχει περίπτωση να μη χρειαστεί να εκσκαφεί όλη η επιφάνεια, αλλά μόνο αυλάκια. Αυτή η μέθοδος εγκαταλείφθηκε επίσης λόγω έλλειψης της απαιτούμενης επιφάνειας οικοπέδου, αφού ο ακάλυπτος χώρος του κτηρίου μας είναι της τάξης των 10 m2.
3. Ηλιακό σύστημα με ταυτόχρονη χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου
Η ιδέα στην οποία βασίζεται η λειτουργία του συστήματος αυτού είναι ακριβώς ίδια με του ηλιακού θερμοσίφωνα, απλώς αλλάζει το μέγεθος του boiler και κατ' επέκταση ο όγκος του νερού που θέλουμε να ζεστάνουμε. Δυστυχώς, όμως, ο ήλιος είναι άφθονος το καλοκαίρι και λιγοστός το χειμώνα, πράγμα το οποίο μας αναγκάζει να χρησιμοποιούμε συμπληρωματικές μεθόδους προκειμένου να πάρουμε την απαιτούμενη ενέργεια για να ζεσταθούμε. Γι' αυτόν το λόγο χρησιμοποιούμε φυσικό αέριο ή πετρέλαιο. Για τη συγκεκριμένη εγκατάσταση θα χρειαστούμε ηλιακούς συλλέκτες που θα ζεσταίνουν νερό και θα πηγαίνει στο υπόγειο στο boiler, έναν κυκλοφορητή, boiler διπλής ενέργειας που θα μπορεί να καταναλώσει και φυσικό αέριο (χωρίς τη δυνατότητα χρήσης πετρελαίου), θερμόμετρο εξωτερικού χώρου προκειμένου το σύστημα να μετράει την εξωτερική θερμοκρασία και να λειτουργεί όσο χρειάζεται, προκειμένου να επιτύχει τη ζητούμενη θερμοκρασία χώρου και να έχουμε και οικονομία στη λειτουργία.
Οσον αφορά την οικονομική πλευρά του θέματος, έχουμε τα εξής: Το σύστημα των ηλιακών συλλεκτών και όλων των απαραίτητων μηχανημάτων του λεβητοστασίου, χωρίς να συμπεριλάβουμε τα σώματα μέσα στο σπίτι, αφού έτσι και αλλιώς αυτά είναι κοινά, οτιδήποτε κι αν χρησιμοποιηθεί, ανέρχεται περίπου στα 20.000 ―. Η οικονομία που επιτυγχάνουμε με την εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος σε πετρέλαιο είναι της τάξης του 30%, ποσοστό το οποίο εξαρτάται από την ηλιοφάνεια.
Αν, λοιπόν, χρειαζόμαστε περίπου 200 ― το μήνα πετρέλαιο για 5 μήνες το χρόνο, δηλαδή 1.000 ― το χρόνο, κάνουμε οικονομία περίπου 300 ― το χρόνο. Αρα το σύστημα μας κάνει απόσβεση σε περίπου 66 χρόνια. Ακόμα μια οικονομικά ανέφικτη προσέγγιση, εκτός αν το κράτος αποφασίσει να επιδοτήσει με κάποιον τρόπο τέτοιου είδους εγκατάσταση.
4. Ηλεκτρικό σύστημα με ταυτόχρονη χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου
Με αυτήν τη μέθοδο χρησιμοποιούμε τον ήλιο για παραγωγή ρεύματος με φωτοβολταϊκά στοιχεία και στη συνέχεια χρησιμοποιούμε το παραγόμενο ρεύμα για να ζεστάνουμε το νερό στο boiler και στη συνέχεια το σπίτι μας.
Η επιθυμητή λειτουργία του συστήματος είναι να αντικαταστήσει πλήρως το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, αφού μπορούμε με τη βοήθεια μπαταριών να αποθηκεύσουμε την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και να τη χρησιμοποιούμε, π.χ., το βράδυ. Προκειμένου να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται μια συστοιχία φωτοβολταϊκών στοιχείων, κατά προτίμηση τριφασική, ικανή να καλύψει τις ανάγκες του ηλεκτρικού boiler για 2 ημέρες μειω- μένης ηλιοφάνειας. Η ισχύς του boiler εκτιμάται στα 6.000 Watt.
Από οικονομική άποψη το κόστος όλων αυτών ανέρχεται περίπου στα 20.000-25.000―. Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία έχουν διάρκεια ζωής πάνω από 25 χρόνια, όμως οι μπαταρίες θέλουν αντικατάσταση περίπου κάθε 10 χρόνια με κόστος γύρω στα 5.000 ―, δηλαδή 500 ― το χρόνο (ευχαριστώ τον φίλο και συνάδελφο Βάιο Κόκκινο από τη VK energy στη Θεσσαλονίκη για τις συμβουλές και τα οικονομικά μεγέθη). Οπότε έχουμε οικονομία της τάξης του 50% με βάση τα πιο πάνω στοιχεία. Χρόνος απόσβεσης της επένδυσης είναι 40-50 χρόνια, συνυπολογίζοντας το κόστος αντικατάστασης των μπαταριών. Φαινομενικά είναι μια πιο συμφέρουσα λύση, αφού χρειάζεται να υπάρχει μια δεξαμενή καυσίμου εφεδρικά, σε σπάνιες περιπτώσεις που δεν θα επαρκεί το ρεύμα να καλύψει τις ανάγκες του κτηρίου. Φυσικά, υπάρχει η δυνατότητα να χρη- σιμοποιηθεί το παραγόμενο ρεύμα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για να τροφοδοτήσει τα κλιματιστικά, αυξάνοντας έτσι το βαθμό απόδοσης της εγκατάστασης, όπως και το χρόνο απόσβεσης, αφού γλιτώνουμε ρεύμα από τη ΔΕΗ. Οπως και να έχει, το κόστος εγκατάστασης είναι αρκετά μεγάλο με ενδεχομένως και νομικές προεκτάσεις όσον αφορά τις άδειες από την πολεοδομία.
5. Πετρέλαιο ή φυσικό αέριο
Αποτελεί τον γνωστό σε όλους μας τρόπο θέρμανσης. Τον χρησιμοποιούσαν και τον χρησιμοποιούν γενιές και γενιές ανθρώπων ανά τον κόσμο. Δεν αποτελεί οικολογικό τρόπο θέρμανσης, αλλά είναι το σημείο αναφοράς. Προκειμένου να κατασκευαστεί ένα κλασικό λεβητοστάσιο πετρελαίου ή αερίου με υλικά από τις καλύτερες μάρκες της αγοράς και της καλύτερης ποιότητας χρειαζόμαστε περίπου 5.000-7.000 ― με ελάχιστο κόστος συντήρησης το χρόνο.
Ανακεφαλαιώνοντας όλα τα παραπάνω, μάλλον φτάνουμε σε αδιέξοδο όσον αφορά τις οικολογικές μας ανησυχίες. Οι περισσότερες λύσεις είναι οικονομικά ανέφικτες· κάποιες δε από αυτές εμπεριέχουν και τρέξιμο σε δημόσιες υπηρεσίες για άδειες. Προς απογοήτευση πολλών, η λύση των πατροπαράδοτων συστημάτων είναι μονόδρομος. Μάλιστα, κατά ομολογία κάποιων επαγγελματιών του χώρου, συμφέρει περισσότερο η χρήση φυσικού αερίου αφού έχει καλύτερη θερμική απόδοση και καθαρότερη καύση έναντι του πετρελαίου. Αντε τώρα να περιμένεις την εταιρεία αερίου πότε έχει πρόγραμμα να περάσει από τη γειτονιά σου, γιατί και εκεί υπάρχουν τα περίεργα!»
* Λευτέρης Δαλούκας - Ιδιωτικός υπάλληλος
«Κάτι που με ενοχλεί είναι όταν βλέπω τους κάδους γεμάτους πλαστικές σακούλες, αποφάγια, χαρτικά κ.λπ. Υποστηρίζω την ανακύκληση και πάντα διαχωρίζω τα σκουπίδια που πετάμε - αλλού τα χαρτιά, αλλού οι γυάλινες και αλλού οι πλαστικές φιάλες, τα κουτάκια της μπίρας κ.ο.κ. Το πρόβλημά μου είναι πού θα τα πετάξω. Στην περιοχή που μένω δεν υπάρχει ίχνος κάδου με διαχωρισμό απορριμμάτων. Χρειάζεται, λοιπόν, να τα φορτώνομαι και να τα μεταφέρω αρκετά μακριά, στα σύνορα του γειτονικού δήμου, όπου υπάρχουν τέτοια σημεία ανακύκλησης. Είναι μέρες που, λόγω δουλειάς ή επειδή έχω κουραστεί, αναγκάζομαι να τα πετάξω στον κάδο της γωνίας. Νιώθω άσχημα γι' αυτό, αλλά πείτε μου και εσείς τι άλλο μπορώ να κάνω;»
* Βασιλική Μιχελιουδάκη - Οικιακά
«Προτιμώ να αγοράζω βιολογικά προϊόντα για τη διατροφή μας. Είναι καλό για την υγεία και αισθάνομαι ότι συμβάλλω, έστω και λίγο, στην ενίσχυση αυτής της προσπάθειας. Στη γειτονιά που μένω υπάρχουν όχι ένα, αλλά δύο σούπερ μάρκετ που έχουν στα ράφια τους προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας. Θα μπορούσα να πω "ευτυχώς!", αλλά έχω μια βασική ένσταση σχετικά με τη συσκευασία τους, το φελιζόλ, στο οποίο τοποθετούνται και το σελοφάν που τα κλείνει αεροστεγώς. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για βιολογικά προϊόντα με τέτοια συσκευασία. Η μόνη λύση είναι να παίρνω κάθε Τετάρτη το λεωφορείο και να πηγαίνω σε μια λαϊκή αγορά, απ' όπου τα παίρνω σε σακούλες ανακυκλούμενου χαρτιού. Αντε μετά να κουβαλάς γεμάτο καρότσι μέσα σε φίσκα λεωφορείο...»