Η ΒΕΤ δραστηριοποιείται στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και αποτελείται από την κτηνίατρο Σούζαν Ρίγκλερ και τους βιολόγους Γιώργο Μερτζάνη, Κωνσταντίνο Γώδη και Θάνο Τράγο.
Η κτηνίατρος Σούζαν Ρίγκλερ περιθάλπει μια τραυματισμένη αρκούδα, με τα παιδιά της να την παρακολουθούν επί το έργο.
«Το να προστατεύεις ένα από τα μεγαλύτερα σαρκοφάγα ζώα, όπως είναι η αρκούδα, αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα», λέει η κτηνίατρος Σούζαν Ρίγκλερ και προσθέτει: «Αν οι άνθρωποι γνώριζαν περισσότερα γι’ αυτά τα υπέροχα ζώα δεν θα τα φοβόντουσαν τόσο πολύ. Οι καφέ αρκούδες δεν έχουν άλλους εχθρούς παρά μόνο τους ανθρώπους και, δυστυχώς, οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται τα ζώα αυτά για χαζούς λόγους. Είτε για το δέρμα τους είτε για τη χολή τους ή ακόμα και γιατί η αρκούδα θεωρείται το μεγαλύτερο κυνηγετικό τρόπαιο. Ελπίζω ότι η δουλειά που κάνουμε θα αλλάξει τουλάχιστον τη νέα γενιά στην Ελλάδα, ελπίζοντας ότι τα παιδιά θα καταλάβουν την ομορφιά των ζώων αυτών, αλλά και των ζώων ως σύνολο».
Aπειλούμενο είδοςΗ αρκούδα, σύμβολο της άγριας ζωής, είναι ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη μεγάλων θηλαστικών στη Νότια Ευρώπη.
Η Ελλάδα φιλοξενεί τον νοτιότερο πληθυσμό αρκούδας στην Ευρώπη, που εκτιμάται σε 190-260 άγρια θηλαστικά και είναι συγκεντρωμένος στην Πίνδο και τη Ροδόπη, ενώ επιβιώνει σχεδόν οριακά, σε μια ευαίσθητη ισορροπία με τους κατοίκους της υπαίθρου.
Λόγω του ποικίλου διαιτολογίου της, αλλά και της συνεχιζόμενης διάσπασης του βιοτόπου της, η αρκούδα βρίσκεται όλο και περισσότερο εκτεθειμένη σε ανθρωπογενείς κινδύνους. Αυτό έχει άμεσο αρνητικό αποτέλεσμα στη διατήρηση ενός βιώσιμου πληθυσμού στη χώρα μας, στην οποία η αρκούδα θεωρείται επισήμως «κινδυνεύον» είδος.
Τα τελευταία χρόνια, οι αρκούδες όλο και πιο συχνά πέφτουν θύματα των δυσαρεστημένων παραγωγών -κατά μέσο όρο 12 ζώα ετησίως- λόγω των εποχικών ζημιών που προκαλούν στην παραγωγή σε αναζήτηση τροφής και της απροθυμίας του κράτους να αποζημιώνει πλήρως τους παραγωγούς. Επίσης πολλές πέφτουν θύματα τροχαίων, 10 αρκούδες μόνο το 2009, στους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους και τις καθέτους τους (Εγνατία Οδός, Σιάτιστα - Κρυσταλλοπηγή, κ.λπ.).
«Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων διάσωσης αφορούν την ασφάλεια τόσο ανθρώπων όσο και ζώων, αφού δεν θέλουμε να τραυματιστεί κανείς», επισημαίνει η κ. Ρίγκλερ.
«Ειδικά στα τροχαία ατυχήματα, στα οποία εμπλέκονται αρκούδες, είναι σημαντικό να ασφαλίσουμε πρώτα μία περιοχή πριν αναισθητοποιήσουμε το τραυματισμένο ζώο, γιατί ποτέ δεν ξέρεις πώς θα αντιδράσει στην παρουσία τόσων ανθρώπων, αλλά και στην αναισθησία. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει πάντα να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο», συμπληρώνει η κ. Ρίγκλερ.
«ΕΜΠΟΔΙΑ»«Γενικά αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, καθώς οι περισσό?τεροι άνθρωποι θεωρούν πως η προστασία των ζώων αυτών μας αποφέρει πάρα πολλά χρήματα. Η αλήθεια όμως είναι ότι, πολύ συχνά, η ΒΕΤ πηγαίνει στα περιστατικά εθελοντικά», μας λέει η κτηνίατρος κ. Σούζαν Ρίγκλερ.
«Μία ακόμα δυσκολία είναι πως οι άνθρωποι στα χωριά θεωρούν πως οι αρκούδες είναι δικές μας, πως τις έχουμε απελευθερώσει εμείς και γι’ αυτό τις προστατεύουμε. Η αλήθεια όμως είναι πως όλες οι αρκούδες στην Ελλάδα ζουν στα δάση στα οποία γεννήθηκαν και ποτέ δεν έχουμε απελευθερώσει ή εισάγει κάποιο νέο είδος ή άτομα κάποιου είδους».
«Τις μόνες αρκούδες που απελευθερώνουμε και που είμαστε περήφανοι γι' αυτό είναι εκείνες που καταφέρνουμε να διασώσουμε ύστερα από κάποιο τροχαίο ατύχημα. Μετά την περίθαλψη, επιστρέφουμε την αρκούδα στο φυσικό της περιβάλλον, στην ευρύτερη περιοχή όπου τη βρήκαμε».
Ενημέρωση σε αγρότες και κτηνοτρόφους
Εκστρατεία για την πρόληψη και την ομαλή «συγκατοίκηση»
H ΒΕΤ ενημερώνει αγρότες και κτηνοτρόφους για τα προληπτικά μέτρα προφύλαξης τα οποία μπορούν να λάβουν, προκειμένου η «συγκατοίκηση» αρκούδας και ανθρώπου να είναι, όσο το δυνατόν, αρμονική.
«Οποιαδήποτε προσπάθεια ενημέρωσης, για να είναι επιτυχημένη, προϋποθέτει συνεχή προσπάθεια σε βάθος χρόνου», εξηγεί ο Κ. Γώδης. «Παρόλο που τα προληπτικά μέτρα που προτείνουμε (χρήση καλών σκύλων φύλαξης και ηλεκτροφόρων περιφράξεων), είναι αποδειγμένα αποτελεσματικά, μερικές σποραδικές ενημερώσεις δεν θα είναι ποτέ αρκετές για να πείσουν τους αγρότες.
Επιπλέον, χρειάζεται ο κόσμος να δει στην πράξη τη λειτουργία και αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτών για να πειστεί και να επενδύσει. Γι’ αυτό άλλωστε και προσπαθούμε να τα υιοθετήσουν κάποιοι πιλοτικά, ώστε να αποτελέσουν το πρότυπο και για τους υπόλοιπους.
Το σίγουρο είναι πως όταν κάποιος δεν παθαίνει ζημιές επειδή έχει καλά σκυλιά στο κοπάδι του ή ηλεκτροφόρο φράχτη στα μελίσσια, έχει πολύ μικρότερο κίνητρο για να σκοτώσει μια αρκούδα».
Από την πλευρά του, ο Θ. Τράγος επισημαίνει: «Σε ό,τι αφορά τα προληπτικά μέτρα, έχει σημασία αν έχει ενημερωθεί σχετικά ο εκάστοτε αγρότης-κτηνοτρόφος, αν έχει διαπιστώσει ο ίδιος την αποτελεσματικότητά τους στην πράξη και, το κυριότερο απ' όλα, εάν επιδοτείται η αγορά τους. Ενώ για τις αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ, συνήθως υπάρχουν παράπονα κυρίως για μερική και όχι ολική κάλυψη της ζημιάς.
Η εικόνα της αντίδρασης των παραγωγών είναι αρνητική. Οι περισσότεροι αισθάνονται ότι επωμίζονται το βάρος μέσω των ζημιών που υφίστανται της διατήρησης ενός είδους. Ενώ θα όφειλε η Πολιτεία να συνδράμει, εφαρμόζοντας ένα δικαιότερο σύστημα αποζημιώσεων και επιδοτώντας την απόκτηση ηλεκτροφόρας περίφραξης ή σκύλων φύλαξης κοπαδιού ή άλλων μέτρων που θα βοηθούσαν στη συνύπαρξη των ανθρώπων με την άγρια ζωή».
Σύμφωνα με την ομάδα, ο άνθρωπος μπορεί να συνυπάρξει με την άγρια ζωή και, όπως τονίζει ο Γ. Μερτζάνης, «το γεγονός ότι επιβιώνουν μέχρι σήμερα στην ελληνική φύση είδη όπως η αρκούδα και ο λύκος υποδηλώνει ότι αυτό είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας μακρόχρονης ?συνύπαρξης? με τον άνθρωπο της υπαίθρου που διέπεται από τους δικούς της κανόνες ευαίσθητης ισορροπίας».
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
Στόχος η άμεση ιατρική φροντίδα του άγριου ζώου
Για τις δυσκολίες περίθαλψης των αρκούδων, ο Κωνσταντίνος Γώδης αναφέρει: «Το κυρίως πρόβλημα είναι το γεγονός πως έχουμε να κάνουμε με ένα μεγάλο σε μέγεθος και δύναμη άγριο θηλαστικό, με εξαιρετική νοημοσύνη.
Σε περιπτώσεις παγίδευσης και νάρκωσης, είναι πολύ σημαντικό να ελαχιστοποιείται η ταλαιπωρία της αρκούδας και όλη η επιχείρηση να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη.
Και βέβαια, κάθε ζώο έχει τον δικό του χαρακτήρα, πράγμα που σημαίνει πως ό,τι "δουλεύει" με ένα ζώο, δεν θα έχει απαραίτητα το ίδιο αποτέλεσμα και με τα άλλα».
Για το ίδιο ζήτημα ο βιολόγος Θάνος Τράγος λέει: «Ειδικά σε τροχαία με αρκούδες, όπου συνήθως εμπλέκονται αρκετά άτομα, δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα να επικοινωνήσουν και να συντονιστούν μεταξύ τους, σε συνθήκες που είναι πιεστικές: πληγωμένη αρκούδα, σκοτάδι, μεγάλη κλίση εδάφους, δυσπρόσιτο σημείο επιχείρησης, δυσκολία διαφυγής κ.λπ.
Σημαντικό είναι να μη διασπαστεί η προσοχή από αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, ώστε να μπορέσεις να εκτιμήσεις και να αντιμετωπίσεις ανάλογα την κατάσταση. Ατομα νηφάλια, με εμπειρία και κατάλληλο εξοπλισμό μπορούν να αντεπεξέλθουν στις περισσότερες περιπτώσεις, όσο δύσκολες και αν είναι».
Δύσκολη στιγμή
Οι επιχειρήσεις διάσωσης, δυστυχώς, δεν έχουν πάντα αίσιο τέλος, γεγονός που γεμίζει με θλίψη την ομάδα και όπως εξομολογείται η Σούζαν Ρίγκλερ:
«Η πιο δύσκολη στιγμή μέχρι σήμερα ήταν στις 21 Ιουνίου του 2009, λίγες μέρες μετά τα εγκαίνια του τμήματος Παναγία Γρεβενά της Εγνατίας Οδού, όταν μια αρκούδα χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητο. Αφού αναισθητοποιήσαμε το ζώο και του δώσαμε τις πρώτες βοήθειες, το μεταφέραμε σε μια πιο ήσυχη περιοχή για περαιτέρω περίθαλψη.
Παρά τις επίμονες προσπάθειες και την ιατρική φροντίδα, δεν καταφέραμε να σταματήσουμε την εσωτερική αιμορραγία της αρκούδας, η οποία είχε προκληθεί από τα σοβαρά τραύματα στο συκώτι και τη σπλήνα.
Το ζώο δυστυχώς πέθανε μετά δύο ώρες έντονης ιατρικής φροντίδας. Ηταν εξαιρετικά δυσάρεστο όταν αργότερα ο πεντάχρονος γιος μου, ο οποίος βρισκόταν μπροστά καθ’ όλη τη διάρκεια της επιχείρησης διάσωσης της αρκούδας, με ρώτησε: "Μαμά γιατί φτιάχνουμε δρόμους ακριβώς εκεί όπου ζουν οι αρκούδες;"».
Τα «όπλα» της οργάνωσης
Δύο προγράμματα για τη σωτηρία του θηλαστικού
H Ομάδα Αμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα λειτουργεί μέσω δύο προγραμμάτων LIFE. Το πρώτο, LIFE PINDOS/GREVENA, υλοποιείται στον Νομό Γρεβενών, σε συνεργασία με τη Νομαρχία Γρεβενών (επικεφαλής εταίρος), το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΕΘΙΑΓΕ), την Αναπτυξιακή Γρεβενών και άλλους εταίρους, με κύρια αντικείμενα την επίδειξη διαχειριστικών δράσεων για τη διατήρηση του είδους της καφέ αρκούδας και του τύπου οικοτόπων Μαύρης Πεύκης στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Η περίοδος εφαρμογής του είναι από 1/1/2009 έως 30/6/2012.
Το δεύτερο, LIFE EXTRA, υλοποιείται σε περιοχές του Δικτύου «NATURA 2000» σε Ιταλία, Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία. Στην Ελλάδα την εφαρμογή του ανέλαβε η περιβαλλοντική οργάνωση για την προστασία της αρκούδας «Καλλιστώ».
Ανταλλαγή εμπειρίας. Αφορά τη μεταφορά και την ανταλλαγή εμπειρίας και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σχετικά με τη βελτίωση των όρων διατήρησης μεγάλων σαρκοφάγων (αρκούδα-λύκος) και της συνύπαρξής τους με τον άνθρωπο. Στην Ελλάδα, χώρος εφαρμογής του είναι οι ορεινές περιοχές του Νομού Τρικάλων και περίοδος υλοποίησής του από 1/1/2009 έως 31/3/2013.
«Ως βιώσιμη λύση στο πρόβλημα προστασίας της αρκούδας και της άγριας πανίδας γενικότερα και της αποτελεσματικής διαχείρισης κρίσεων, η περιβαλλοντική οργάνωση "Καλλιστώ" δημιούργησε την Ομάδα Αμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα», λέει η υπεύθυνη επικοινωνίας της "Καλλιστώς", Λιάνα Μπουσιάκη.
«Σε κάθε περίπτωση τραυματισμένης ή σκοτωμένης αρκούδας συλλέγονται δείγματα τριχών ή ιστού για ταυτοποίηση DNA και, εάν είναι δυνατόν, οδοντικό υλικό, για τον προσδιορισμό της ηλικίας.Ανάλογα με την περίπτωση, τα τραυματισμένα ζώα πρώτα ναρκώνονται και κατόπιν τους παρέχονται οι πρώτες βοήθειες επί τόπου, ενώ στη συνέχεια μεταφέρονται στις κτηνιατρικές εγκαταστάσεις του ‘’Αρκτούρου’’ στον Αετό Φλώρινας, για αποκατάσταση και παρακολούθηση.
Ενα από τα καθήκοντα της Ομάδας είναι η παρακολούθηση της κατάστασης και λειτουργίας του φράχτη που βρίσκεται εκατέρωθεν της Εγνατίας Οδού και των καθέτων αξόνων της. Καθώς η παραβίασή του από αρκούδες, λόγω της ακαταλληλότητάς του, είναι ο κύριος λόγος των τροχαίων ατυχημάτων. Τα μέλη της ΒΕΤ έχουν διαπιστώσει αρκετές φορές παραβιάσεις του φράχτη από άγρια και μη ζώα και έχουν κάνει τις απαραίτητες ενέργειες προς τις υπεύθυνες Αρχές.
Εκτός από κτηνιατρικές και αποτρεπτικές δράσεις, η Ομάδα δίνει μεγάλο βάρος στην ενημέρωση των κατοίκων, είτε με μορφή ημερίδων ή με ανεπίσημες συγκεντρώσεις».
ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΛΑΓΙΟΥ
kallipateira@pegasus.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου